تحلیل محتوای سفرنامه های ترجمه شده سیاحان انگلیسی درباره ایران

هدف پژوهش: در مرحله اول، بررسی آماری موضوعات و شاخص های مطرح شده توسط سیاحان انگلیسی در سفرنامه هایشان و در مرحله دوم بررسی وضعیت شخصی سیاحان در هنگام ورود به ایران، از جمله سال تولد و وفات، زمان ورود، مسیر حرکت، وسایل سفر، آثار مکتوب آنها و ... می باشد. روش پژوهش: تحلیل محتوای موضوعی و کمی سفرنامه های ترجمه شده سیاحان انگلیسی درباره ایران است که در قالب سنجش فراوانی مقوله ها، با بیان عددی ارائه می شود. جامعه پژوهش: سفرنامه های سیاحان انگلیسی است که در طول قرون مختلف به ایران آمده اند و سفرنامه هایشان تا سال 1384 (سال انجام پژوهش) به فارسی ترجمه شده است. جامعه آماری پژوهش را 60 عنوان سفرنامه، از 64 سیاح انگلیسی، تشکیل داد که محتوای موضوعی آنها تحلیل و یافته ها در جداولی تنظیم شد. روش گردآوری اطلاعات: روش گردآوری اطلاعات کتابخانه ای (جستجوی سفرنامه ها در کتابخانه ها) و مطالعه دقیق سفرنامه ها، مستندسازی موضوعات در جداول موضوعی با استفاده از سرعنوان های موضوعی فارسی و مستندسازی اسامی سیاحان با استفاده از مستند مشاهیر ایران است. یافته­های پژوهش: در بررسی حاضر مشخص شده که سیاحان به وضعیت جغرافیایی ایران از جمله وضعیت آب و هوایی، درجه حرارت مناطق مختلف، تاریخ شهرها و روستاها و موقعیت جغرافیایی آنها توجه بیشتری داشته اند و این موضوعات بیشترین بسامد را در سفرنامه های این سیاحان به خود اختصاص داده است. (2376 مورد در این باره ذکر شده است). موضوع «اماکن خاص»، در واقع اعلام مکان، 1016 مورد توسط سیاحان ذکر شده است. پس از آن موضوع «کوه ها و دره ها»، با 797 مورد در رتبه سوم است. با مطالعه اطلاعات شخصی این گروه سیاحان، مشخص می شود که بیشترین تعداد سیاحان انگلیسی در دوران حکومت قاجاریه (48 نفر)، در طول حکومت ناصرالدین شاه قاجار (16 نفر)، در طول قرن 20 (33 نفر)، و در طول سال های 1900 تا 1950 (26 نفر) به ایران آمده اند. با مطالعه مسیر سفر سیاحان به ایران، علاوه بر تعیین مسیر ورودی و خروجی آنان، مشخص شد که بیشترین شهری را که سیاحان بازدید کرده اند، تهران است و شهرهای اصفهان با 31 مرتبه و قزوین با 27 مرتبه، در جذب سیاحان، رتبه دوم و سوم را به خود اختصاص داده اند.